جنس دست دوم- قسمت پایانی

باسمه تعالی

 

بخش سوم:

اما با رحلت امام اتفاق بسیار مهم دیگری هم افتاد: این که علیرغم ادامة سنت تقلید و اجتهاد دینی، بعد از سال‌ها، بار تکلیف مردمان بر گردة عقل و اختیارشان بار شد: «امام رفت تا بار تکلیف ما بر گردة عقل و اختیارمان بار شود و همان‌سان که سنت لایتغیر خلقت بوده است چرخة بلیات ما را نیز به میدان کشد و آبدیده شویم و این آیت ربانی درست در آید که: و لنبلونکم حتی نعلم المجاهدین منکم و الصابرین».[1]

جنس دست دوم- قسمت سوم

باسمه تعالی

 

چند اختلاف اساسی بین امام و اعضای دولت موقت و دیگرانی که مثل انها فکر می‌کردند و می‌کنند وجود داشت:

در نظر امام و با منطق ایشان، هرکس به مجرد عمل به تکلیفش، ولو این ادای تکلیف به نتیجة مورد انتظارش مؤدی نشود، پیروز است. منطق امام ریشه در چند اصل اساسی داشت که همگی برگرفته از قرآن و روایات و سنت نبوی و ائمة اطهار بود: اصل «و من یتق الله یجعل له مخرجاً و یرزقه من حیث لا یحتسب». اصل «و من یتوکل علی الله فهو حسبه»، منطق «ان تنصروالله ینصرکم» و به تبع آن «ان ینصرکم‌الله فلا غالب لکم و ان یخذلکم فمن ذالذی ینصرکم من بعده». و بالاخره اعتقاد امام به اینکه در مسیر این ادای تکلیف، هرچه از دوست رسد نیکوست؛ «قل هل تربصون بنا الا احدی الحسنیین؟»

شعری برای 175 غواص شهید

من شاعر نیستم، اما اگر هم بودم بعید می دانم می توانستم در پیشواز آن ١٧٥ جوانمرد، شعری مثل این غزل سعید بیابانکی بگویم:
 

میان خاک سر از آسمان در آوردیم
چقدر قمری بی آشیان در آوردیم

وجب وجب تن این خاک مرده را کندیم
چقدر خاطره ی نیمه جان در آوردیم

چقدر چفیه و پوتین و مهر و انگشتر
چقدر آینه و شمعدان در آوردیم

لبان سوخته ات را شبانه از دل خاک
درست موسم خرما پزان در آوردیم

به زیر خاک به خاکستری رضا بودیم
عجیب بود که آتشفشان در آوردیم

به حیرتیم که ای خاک پیر با برکت
چقدر از دل سنگت جوان در آوردیم

چقدر خیره به دنبال ارغوان گشتیم
زخاک تیره ولی استخوان در آوردیم

شما حماسه سرودید و ما به نام شما
فقط ترانه سرودیم - نان  در آوردیم -

برای این که بگوییم با شما بودیم
چقدر از خودمان داستان در آوردیم *

به بازی اش نگرفتند و ما چه بازی ها
برای این سر بی خانمان در آوردیم

و آب های جهان تا از آسیاب افتاد
قلم به دست شدیم و زبان در آوردیم

جنس دست دوم- قسمت دوم

باسمه تعالی

 

همین زمان گروه دیگری که «امام خمینی» را رهبر انقلاب می‌دانست گرچه گاهی کارهای غیراخلاقی هم می‌کرد و حتی از اینکه حریف سیاسی‌اش را، ولو با طرد و ردع فیزیکی (بله، باور کنید: رسما با کتک و فحش) از سر راه بردارد ابایی نداشت،[1] اما این‌همه را به خیال خودش از سر تکلیف می‌کرد و گمان داشت به این وسیله‌ به تکلیف انقلابی‌اش عمل کرده است.

جنس دست دوم- قسمت اول

باسمه تعالی

شش سال پیش، در روزهایی که کشور در تب و تاب رویدادهای پس از انتخابات می‌سوخت مطلب نسبتا مفصلی نوشتم و به طور خصوصی برای چند نفری از دوستان عزیزم از هر دو طیف سیاسی درگیر در ماجراها فرستادم تا اگر نکته‌ای دربارۀ آن به نظرشان می‌رسد بیان کنند. این احتیاط زیادی در انتشار مطلب به دو دلیل بود: یکی اینکه من اصالتا یزدی و در نتیجه ذاتا محتاطم. اما گذشته از این واقعیت شوخی یا جدی، این کارم دلیل اساسی دیگری هم داشت و آن این بود که بیش از آنکه از انتشار نوشته‌ام غرض سیاسی داشته باشم، حقیقتا دغدغۀ فرهنگی داشتم ـو هنوز هم دارم. (شاید بهترین دلیل بر صدق این مدعای من دست روی دست گذاشتنم به مدت شش سال و عدم انتشار این نوشته تا الان باشد که آب‌ها از آسیاب افتاده)

برخی از آن دوستان انتقادات بسیار بسیار تندی به من و نوشته‌ام داشتند که اگر می‌شد حاشیۀ انها را هم در همین نوشته می‌آوردم. برخی از آنها حقیقتا سوء تفاهم بود و برخی دیگر اختلاف موضع سیاسی. مثلا یکیشان فکر کرده بود من قصد دارم نهضت آزادی یا دکتر یزدی را مسخره کنم. اعوذ بالله که چنین قصدی کرده باشم. یا دیگری گمان می‌کرد من نظرم این بوده که به ریش تجربه‌های تاریخی بشر بخندم و آنها را دور بریزم. والله که چنین منظوری هم نداشته‌ام. اما خب، نوشته است دیگر. نوشته به تعبیر دوستی مثل بچه می‌ماند. از خانه که بیرون می‌رود دیگر کار خودش را می‌کند. بهر حال:

طوفان صحرا؛ روابط عربستان سعودی و آمریکا؛ قسمت پایانی

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 

گزینه‌های عربستان در برابر آمریکا

جدا از تیرگیی که چالش حاصل از تنش پیش آمده در روابط ریاض و واشنگتن به بار آورد، مطالعۀ توأم با تأنی واقعیت‌های شراکت دو طرف به وضوح حاکی از آن است که این شراکت متوازن و دوسویه نیست: طرف سعودی در این روابط ضعیف‌تر است و در موقعیتی نیست که بتواند شروطش را بر طرف مقابل تحمیل کند، و بنابراین اگر نگوییم هیچ گزینه‌ای پیش رو ندارد، لااقل یابد گفت گزینه‌هایش محدود است.

طوفان صحرا؛ روابط عربستان سعودی و آمریکا؛ قسمت چهارم

 

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 

با اینکه مواضع رسمی آمریکا در قبال آمریکا «عدم واکنش» نام گرفت، اقشار مختلف نخبگان غیررسمی  آمریکا (نظیر اصحاب رسانه، آکادمیسین‌ها، کارشناسان مراکز مطالعاتی، کارمندان سابق ادارات آمریکا و ...) مواضع تندی علیه سعودی‌ها گرفتند که بعید هم نیست دوایر رسمی آمریکا خود پشت بسیاری از این پیام‌های غیرمستقیم به ریاض باشند. گواه این موضوع سرمقالۀ بسیار تندی است که فرید زکریا در مجلۀ تایم (11 نوامبر) با این عنوان نوشت: «سعودی‌ها عصبانی‌اند! چه اتفاق شگرفی!» این در حالی است که زکریا به ارتباط وثیقش با مؤسسۀ سیاست خارجی آمریکا معروف است و مجری یک برنامۀ هفتگی در CNN است که غالبا به امور خارجی می‌پردازد.

طوفان صحرا؛ روابط عربستان سعودی و آمریکا؛ قسمت سوم

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 

مواضع خشم‌آلود عربستان علیه واشنگتن

طی ماه‌های گذشته، کاملا پیداست که رهبری عربستان سیاست «سکوت محتاطانه» را کنار گذاشته و بنا گذاشته این بار از طریق اظهار نظرهای عمومی امیرزاده‌های متنفذی که عضو حلقۀ بستۀ خاندان پادشاهی هستند، ناخشنودی‌اش را از رویکردهای دولت اوباما ابراز دارد. همین طور از طریق موضع‌گیری‌های گاه آسیب‌زننده‌ای که تنها راه قانع کردن واشنگتن به تغییری است که ـ به تعبیر سایمون هندرسون، نویسندۀ کتاب «بعد از ملک عبدالله، جانشینی در عربستان سعودی» ـ طبق دیدگاه امیران سعودی «مسیری اشتباه» است.

طوفان صحرا؛ روابط عربستان سعودی و آمریکا؛ قسمت دوم

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 و دولت اوباما بیشتر و بیشتر می‌شد. سعودی‌ها دلایل واقعیی برای نگرانی از شیوۀ ادارۀ تعامل دولت اوباما با مسائل داشتند. از نظر آنها دولت اوباما دربارۀ خطرات «بهار عربی» و سرانجامش اشتباه می‌کرد و در برخورد با وقایع، منافع و مصالح آنها را در نظر نمی‌گرفت. برای سعودی‌ها تصور این موضوع هم که سرنوشت پادشاه بحرین و آل خلیفه شبیه سرنوشت مبارک باشد غیرممکن است، چراکه بروز هر تغییر سیاسی احتمالی در بحرین، خسارتی برای عربستان در برابر ایران خواهد بود. این جدای از پیامدهای مستقیم چنین رویدادی بر سکان شیعۀ منطقۀ شرق عربستان است که در صورت پیروزی انتفاضۀ بحرین، بر آل سعود خواهند شورید.

 

طوفان صحرا؛ روابط عربستان سعودی و آمریکا؛ قسمت اول

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 

نزدیک یک سال پیش یکی از اساتید دانشگاه لبنان مطلبی نوشت درباره روابط امریکا و عربستان که به بیش از ده زبان ترجمه و منتشر شد. من مطلب را به فارسی ترجمه کردم و قصد انتشارش را داشتم که دوست عزیزی خواهش کرد مطلب را به او بدهم تا به جای انتشار در جایی خصوصی، آن را برای یکی دو خبرگزاری مطرح که میشناخت بفرستد. مطلب را دادم و دیگر یادم رفت چنین مطلبی بوده.
به گمانم آن دوست عزیز سرش از من هم شلوغ تر بود که اصلا یادش رفت چنین قولی به من داده. حالا که ماه‌ها از آن روز گذشته خیلی چیزها تغییر کرده و عربستان یک جنگ تمام عیار را با موافقت امریکا علیه یمن راه انداخته که معلوم نیست تا کی طول خواهد کشید. اما بعضی قسمت‌های آن مطلب هنوز تازگی دارد.

 

طوفان صحرا؛ روابط عربستان سعودی و آمریکا

نوشته‌ی دکتر احمد ملی، استاد سیاست بین‌المللی در دانشگاه لبنان- دانشکده‌ی حقوق، علوم سیاسی و مدیریت

ترجمه: محمدرضا ابوالحسنی